İletişim Başkanı Altun yazdı: Ulusal Güvenlik Tehdidi Olarak Dezenformasyon ve Manipülasyon Siyaseti

Prof. Dr. Fahrettin Altun – Palavra haberler ve masa başında üretilen geçersiz bilgilerle toplumun bir kısmı manipüle edilerek kamuoyu polarize edilmekte, gerçek ile düzmece ortasındaki kalın çizgi ortadan kaldırılarak zihinlerin karışmasına neden olunmaktadır.

Hakikat ötesi (Post-Truth) kavramı günümüz şartlarında öznel görüşlerin ve hislerin kamuoyunun belirlenmesinde objektif gerçeklerden daha belirleyici olması durumunu tabir eder. Hakikat ötesi olgusunun çıkış noktası, palavranın ya da çarpıtılan ve yine tasarlanan gerçekliğin medya eliyle olağanlaştırılması, gaye kitlelerin hakikat yerine gereksinim hissettikleri ve duymaktan hoşnut oldukları kurgusal gerçeklikleri tercih ve talep etmesidir.

2016’da Oxford Sözlüğü’nün “Post-Truth”u yılın sözü olarak tespit etmesinin akabinde hakikat ötesi tabiri bilhassa siyaset ve toplum kavramlarıyla birlikte anılmış ve kullanılmıştır. Palavranın estetik yahut kabul edilebilir hale getirildiği hakikat ötesi siyaset ve söylemi oluşturanlar, yayanlar ve buna tapanlar, tahrif edilmiş gerçekliği hakikatin üstünde konumlandırarak insan aklını ve kalbini iğfal etmek suretiyle kendi sermaye, güç ve tesir alanlarını mümkün olan en üst düzeye taşımayı arzulamaktadır.

 2016’da Oxford Sözlüğü’nün “Post-Truth”u yılın sözü olarak seçmesinin akabinde hakikat ötesi sözü, bilhassa siyaset ve toplum kavramlarıyla birlikte anılmış ve kullanılmıştır.

Hakikat ötesi devirde dezenformasyon, kötücül siyasetin iletişimsel boyutta devamıdır. Bu istikametiyle dezenformasyon yalnızca toplumu yanlış yönlendirme ve bilgiyi çarpıtma kampanyası değildir. Bilhassa yeni dijital devirde dezenformasyonun emeli ve sonuçları bu hudutların dışına çıkmış, bir ülkeye ve topluma ziyan verebilecek boyutlara ulaşmıştır. Hasebiyle alınacak önlemler açısından da bir savaşın gerektirdiği kararlılık ve tutarlılık gösterilmelidir.

 Bilhassa yeni dijital devirde dezenformasyonun maksadı ve sonuçları, bir ülkeye ve topluma ziyan verebilecek boyutlara ulaşmıştır.

Dezenformasyon; uygulanması kolay, uygulandığı vakit da karşı konulması sıkıntı, yıkıcı bir silahtır. Palavranın organize ve enstrümantal haliyle çaba, palavrası ortaya çıkaranlara ve bu palavrası şuurlu formda yayanlara karşı kararlı bir duruşla muvaffakiyet kazanabilir. Palavrası ve dezenformasyonu masumane bir yanılgı olarak göstermeye çalışanlar da bu yanlıştan kendilerini kurtarmak zorundadır. Palavrayla uğraş, etkin toplumsal medya kullanıcılarının da ferdî sorumluluk alanıdır. Alışverişinde makûs bir eseri almak istemeyen her vatandaş, bilgi alışverişinde de tıpkı hassasiyeti göstermek, yanlış ve aldatıcı bilgiye karşı pro-aktif bir gayretin modülü olmak zorundadır.

Dezenformasyonla topyekun gayrette kısa, orta ve uzun vadeli stratejik bir süreç yürütülmelidir. 

Bununla birlikte, muhalif siyasi oluşumlar ve basın kurumları verdikleri iktidar çabasının Türkiye’ye karşı açılan bir dezenformasyon savaşının modülü olmaması için gerekli tedbirleri almakla yükümlüdür. Ülkemize karşı verilen bilgi ve tesir savaşını iç siyasal düzlemde iktidara karşı kullanmaya çalışan çevrelere yönelik gerekli müeyyidelerin uygulanması halkımızın iktidara verdiği vazife ve sorumluluklar ortasındadır.

Muhalefetin hakikat ötesi siyaset anlayışı

Hakikatin kimyasını bozan, genetiğini değiştiren siyasal aktörler, şahıslar ve medya organları Makyavelist bir usulle toplumları zehirlemektedir. “Post-Truth” çağda genetiği değiştirilmiş hakikat, hakikat değildir. Türkiye’de muhalefet partileri tam da bu noktada Makyavelist formda siyaseten girdikleri çıkmaz sokakta debelenirken, başta toplumsal medya platformları olmak üzere tüm mecralarda palavra haber ve çarpıtılmış bilgi üzerine inşa edilmiş bir siyaset biçimi benimseyerek kamuoyunu manipüle etmeyi maksat edinmişlerdir.

İrtibat Başkanlığı olarak Türkiye’nin ulusal ve milletlerarası alandaki hakikat çabasında değerli bir rol oynayacak, toplumsal medyadaki dezenformasyon ve manipülasyona karşı direnç inşa edecek yeni kuşak doğrulama platformu “DOĞRU MU?” üzerinde çalışmalarımızı ağırlaştırdık. 

Palavra haberler ve masa başında üretilen geçersiz bilgilerle toplumun bir kısmı manipüle edilerek kamuoyu polarize edilmekte, gerçek ile geçersiz ortasındaki kalın çizgi ortadan kaldırılarak zihin karışıklığına neden olunmaktadır. “Post-Truth”un asıl misyonu burada başlamaktadır. Meydana getirilen muğlaklık ve bulanıklık, kitleleri tesire açık hale getirmekte, kararsızlığa sürüklemektedir. Hasebiyle hangi bilgiye ve habere inanacağı konusunda arayışa giren bireyler, kendi fikirlerini destekleyen, kendi hislerini güçlendiren ve onaylayan hakikat ötesini benimsemektedir. Muhalefetin dezenformasyona dayalı kısır siyasetiyle birlikte gerçekmiş üzere sunulan bilgi, haber, telaffuz ve siyasetlerin kısa ve orta vadede palavra olduğu ortaya çıksa da birinci andaki tesir ve kitleleri manipüle etme kapasitesi, geçersiz içeriğin hakikatin yerini almasına neden olmaktadır.

Türkiye’de bu yıl temmuz ayı sonunda başlayan orman yangınları sırasında toplumsal medya platformlarında başlatılan negatif içerikli “Help Turkey” isimli kampanyayla Türkiye’yi basiretsiz ülke pozisyonunda göstermeye çalışan ve birebir devirde bir İngiliz bakanın Afgan göçmenlerle ilgili süreksiz mülteci merkezleri hakkındaki makalesini “Türkiye’de mülteci merkezi kurulacak.” biçiminde palavraya dönüştüren medya organları ve siyasal aktörler, en yeni “Post-Truth” örneklerine imza atmışlardır. Muhalefet partileri ve bir kısım muhalif medya, ilgili makalede Türkiye’nin isminin geçmemesine ve hatta Türkiye ima dahi edilmemesine karşın baştan sona palavra olan bir haberle negatif algı oluşturarak kamuoyunu aldatmaya çalıştı. Palavra haberi yapan BBC Türkçe tekzip yayınlayarak haberi silmesine karşın, muhalefet partileri bu palavrası deklare etmeyi sürdürdü ve manipülasyonda ısrar etti. Meğer Sayın Cumhurbaşkanımız bu süreçte Afganistan konusunda ağır bir diplomasi yürütmekte, sistemsiz göçle çabada devletimizin tüm imkanları kullanılmakta, hudut güvenliğimiz kolluk kuvvetlerimiz tarafından teknolojinin de yardımıyla en uygun halde sağlanmaktadır.

Dezenformasyonla stratejik gayret

Oxford Üniversitesi Reuters Enstitüsünün 2018 yılında yayınlanan Dijital Haber Raporu’nda yer alan, 37 ülkede yapılan araştırmaya nazaran, Türkiye yüzde 49 ile en fazla dezenformasyona maruz kalan ülke pozisyonundadır. ABD’de ise bu oran yüzde 31 düzeyindedir. We are Social’ın Ocak 2021 bilgilerine nazaran, 18 yaş ve üzerindeki internet kullanıcılarının internette karşılaştıkları bilgilerin yanlış, palavra ve aldatıcı olabileceğine yönelik çok önemli seviyede tasa duydukları tespit edilmiştir. ABD’de internet kullanıcılarının yüzde 67,5’i, İngiltere’de yüzde 62,9’u, Türkiye’de yüzde 61,6’sı internetten aldıkları bilgilerin gerçek mi geçersiz mi olduğu istikametinde büyük bir korku duymaktadır. Şimdiki bilgiler gösteriyor ki kullanıcılar, internetten edindiği bilgilere karşı septik bir yaklaşım sergilemektedir.

Dezenformasyonla topyekun gayrette kısa, orta ve uzun vadeli stratejik bir süreç yürütülmelidir. Kısa vadede spesifik sıkıntılara odaklanarak hazırlık yapılmalı ve beklenen senaryolar hazırlanmalıdır. Orta vadede kriz irtibatı ve idaresi çok boyutlu halde gerçekleştirilerek bilgi, haber ve içeriklerin doğruluklarını süratlice denetim edebilecek düzenekler geliştirilmelidir. Uzun vadede ise medya okuryazarlığı ile dijital medya okuryazarlığına yönelmek koşuldur. Ayrıyeten oluşturulacak toplumsal normlar vasıtasıyla dezenformasyon ve palavra haber konusunda farkındalık inşa edilmelidir. Tüm bu süreç hükümet, özel kesim ve sivil toplum iş birliği ile yönetildiğinde ve yürütüldüğünde mana bulacaktır.

Bu kapsamda İrtibat Başkanlığı olarak Türkiye’nin ulusal ve memleketler arası alandaki hakikat gayretinde kıymetli bir rol oynayacak, toplumsal medyadaki dezenformasyon ve manipülasyona karşı direnç inşa edecek yeni kuşak doğrulama platformu “DOĞRU MU?” üzerinde çalışmalarımızı ağırlaştırdık. “DOĞRU MU?” platformu ile siyasetsizliği siyaset haline getiren aktörler ve figürler tarafından toplumsal medyada yayılan haber ve bilgilerin gerçek olup olmadığını öğrenme muhtaçlığı giderilecektir.

Yıkıcı siyaset anlayışını şiar edinmiş muhalefet içinde dezenformasyon kültürü organize palavra ekseninde kökleşmeye başlamıştır. Palavra haberi üretenlerin yanı sıra yayanlar bilgilerin doğruluğunu teyit etme gereksinimi hissetmeden, paylaşılan içeriklerin toplumda doğuracağı olumsuz tesirleri düşünmeden, sadece negatif gündem üzerinden siyasal iktidarı töhmet altında bırakmak gayesiyle sorumsuzca hareket etmektedir. Siyasi ahlak ve etiği ayaklar altına alan muhalefet partileri, hükümeti ve hasebiyle devleti zafiyet içinde gösterebilmek ismine, milletimize karşı ödev ve sorumluluklarını bir kenara koyarak, yurt dışındaki odakların borazanlığına soyunup, Türkiye’nin bölgesel güç ve global aktör olma siyasetine ket vurmaya çalışmaktadır.

Toplumsal ağlarda “organize yalan” önlenmeli

Demokrasiler, her türlü yıkıcı ve suistimal edici kampanyaya karşı korunmalıdır. Demokrasimizi dezenformasyon ve mezenformasyon yoluyla istikrarsız hale getirmeye çalışanlara karşı hukuksal adımları atmanın yanı sıra irtibatın tüm prosedür ve tekniklerini kullanarak çaba etmeliyiz. Ülkemize yönelik tesir operasyonlarına karşı atacağımız adımlar demokrasimizin korunması ve güçlenmesi içindir. Demokrasimizin darbelere karşı korunması için aldığımız tedbirlerde olduğu üzere bağlantı alanında girişilen manipülasyon gayretlerine karşı da gerekli adımları atıyoruz ve atacağız.

Sayın Cumhurbaşkanımız, “Hiçbir dijital mecra hukuktan azade değildir.” açıklamasıyla yeni medyada manipülasyon peşinde koşanlara, milletimizi yanıltmaya çalışan içerdeki ve dışarıdaki iş birlikçilere asla taviz verilmeyeceğini vurgulamıştır. Yargıtay Liderimiz Sayın Mehmet Akarca 2021-2022 İsimli Yıl Açılış Töreni’nde yaptığı konuşmasında, toplumsal ağlarda gerçekleştirilen arka niyetli hareketler ve düzmece hesapların kullanımı konusunda “Günlük hayatta cürüm teşkil eden her kelam ve davranış toplumsal medya ortamında da kabahattir.” sözlerini kullanarak yeni medyada kullanıcıları dijital kabahatler konusunda uyarmıştır.

Hakikat ötesi çağda palavra ve kurgu haberlerle birlikte yürütülen dezenformasyon ve manipülasyon siyaseti, kamusal alanı ötekileştirme, gaye gösterme, etiketleme ve kutuplaştırma taktikleriyle işgal altına almaya çalışmaktadır. Ayrıştırmaya ve düşmanlaştırmaya yönelik bu radikal hal, müzakere kültürünü tahrif etmekte, sosyo-kültürel gettolaşma risklerini beraberinde getirmekte, bireylerin subjektif içerikleri mutlak hakikat olarak telakki etmeleri sonucunu doğurmaktadır.

Açık ve net bir biçimde vurgulamak isterim ki, palavra siyasetini alt etmek için en büyük silahımız hakikat olmaya devam edecektir. Dezenformasyon ve palavra ziyadesiyle gürültü çıkarıyor ve epey süratli yayılıyor olsa da biz gerçeğin gücüne, hakikatin sahiciliğine inanıyoruz. Ve yeniden inanıyoruz ki, bizler gerçekleri, hakikati gereğince sesli ve güçlü bir formda söz edersek, işte o vakit palavra ve dezenformasyonla çabamız çok daha tesirli olacaktır.