Her yıl on binlerce kadını ölümden kurtaran tek test! Yüzde 99…

Senim Tanay Karakuş / Milliyet.com.tr – Birden fazla bayanın “Bana bir şey olmaz” diyerek doktora gitmek istemediği için uğraş etmek zorunda kaldığı jinekolojik kanserler nedeniyle 2018 yılında dünyada 468 bin kişi hayatını kaybetti! Türkiye’de de bayanlarda göğüs kanserinden sonra en fazla jinekolojik kanserler görülüyor. Rahim kanseri, yumurtalık ve rahim ağzı kanseri ise bu listenin en başında. Çoklukla belirti vermeden sinsi bir halde ilerlediklerinden dehşet, utanma ve vakit ayırmamaktan kaynaklı nizamlı olarak denetimden geçmeyen bayanların kâbusu olabiliyorlar. Hatta hastalık ileri evreye geçtiğinde fark edildiği için ne yazık ki öldürücü hale gelebiliyorlar. Halbuki yılda yalnızca 1 kere yapılacak kolay bir denetimle yaşanacak tüm makûs senaryoların önüne geçilebilir!

Toplumda farkındalığın son derece az olduğu jinekolojik kanserlere dikkat çekmek ve farkındalık oluşturabilmek ismine eylül ayı, tüm dünyada ‘Jinekolojik Kanserler Farkındalık Ayı’ ilan edildi. Biz de bu kapsamda tüm dünyada en çok görülen üç bayan kanseri ve asla göz arkası edilmemesi gereken belirtileri hakkında bilgi almak üzere Tıbbı Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. Alper Can ve Jinekolojik Onkoloji Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Cem Dane’ye ulaştık…

‘MENOPOZ SONRASI DAHA SIK RASTLIYORUZ’

Ekseriyetle 50-60 yaş aralığında görülen rahim kanseri daha erken yaşlarda da ortaya çıkabiliyor. “Vakaların birçoklarına menopoz sonrası devirde rastlıyoruz” diyen Jinekolojik Onkoloji Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Cem Dane, menopoz öncesinde de rahim kanserinin görülebileceğini belirtiyor.
Rahim kanserini, “gelişmiş ülkelerde en sık görülen jinekolojik kanser” olarak tanımlayan Tıbbi Onkoloji Uzmanı Prof.Dr. Alper Can da “Dünyada görülme sıklığı 100 binde 8.2’dir. Yüzde 85-90 oranında çoğunlukla erken evrelerde yakalanır. O nedenle nispeten yeterli huyludur” diyor.

YAĞLI BESLENME RİSKİ ARTIRIYOR

Rahim kanserinin neden oluştuğu ve hangi durumların risk yarattığı konusunda bilgi veren Prof. Dr. Alper Can, kelamlarını şöyle sürdürüyor: “Rahim kanseri, bedende östrojen hormonunun artması sonucu oluşur. Obezite, diyabet, yağlı beslenme, östrojen ile büyümesi hızlandırılmış ve artırılmış tavuk ve et üzere eserler, erken adet görmek, geç menopoza girmek, çok sayıda doğum yapmak, tamoksifen kullanımı ve genetik yatkınlık rahim kanserine yol açan risk faktörlerindendir.”

AZ YA DA ÇOK OLMASI FARK ETMEZ, KANAMA VARSA DEĞERLİ

Menopoz sonrası periyotta ortaya çıkan vajinal kanama, rahim kanserinin en sık görülen belirtisi. “Menopozdan az yahut çok olsun kanama her vakit önemli” diyen Prof. Dr. Cem Dane, “Bunun yanı sıra daha az rastlanan bulgular ortasında vajinal akıntı, pelvik ağrı, karın şişkinliği ve sindirim sistemi bozuklukları da yer alıyor” vurgusunu yapıyor.

BELİRTİLERİ DİĞER HASTALIKLARLA KARIŞIYOR

Jinekolojik kanser çeşitleri içerisinde yumurtalık kanseri en sıkıntı tespit edilen jinekolojik kanser tipi ve belirtileri öteki hastalıklarla karışabiliyor. “Yumurtalık kanseri, daha daha erken ve daha geç yaşlarda karşımıza çıkar” açıklamasında bulunan Tıbbi Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. Alper Can, yumurtalık kanserinin belirtileri hakkında değerli bilgiler veriyor:

“Özellikle karında şişkinlik ve ağrı ile belirti verir. Karında kitle oluşturabilecek tüm hastalıklarla karışabilir. Dış gebelik, gaz sıkışması, kolay yumurtalık kistleri, karın zarı enfeksiyonları bu hastalıklardandır.”

ÇOK SAKINCALI! ŞİKAYETİ OLMAYINCA DOKTORA GİTMİYORLAR

“Ne yazık ki bu hastalarda erken periyotta bir şikâyet oluşmaz. Yumurtalık kanseri hastalarına erken teşhis koymak zordur” vurgusunda bulunan Jinekolojik Onkoloji Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Cem Dane, şunun da altını çiziyor: “Şikâyeti olmayan bayanlar doktora gitmiyorlar, bu çok sakıncalı. Ayrıyeten küçük yumurtalık kitleleri muayene sırasında gözden kaçabilir. Kasık ağrısı, karında şişlik, kilo almış üzere hissetmek, hazımsızlık, kabızlık, idrar yapmada şikâyetler, yorgunluk, bitkinlik, kilo kaybı varsa kesinlikle bir uzmana başvurun.”

YÜZDE 99 HPV VİRÜSÜ NEDENİYLE OLUŞUYOR

Türkiye’de yüz binde 4,5 oranında görülen serviks yani rahim ağzı kanserine her yıl dünya çapında 500 binden fazla bayan yakalanıyor. Rahim ağzı kanserleri ise yüzde 99 oranında HPV virüsü nedeniyle oluşuyor. Cinsel yolla bulaşan bir hastalık olarak kabul edilen rahim ağzı kanserine karşı yaklaşık 16 yıldır uygulanan HPV aşılarının değeri çok büyük.

DSÖ: MARUZ KALMADAN EVVEL AŞILANIN

Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) de, ülkelerin rahim ağzı kanserini yok etme yolunda süratle ilerleyebilmesi için 2030 yılında kadar bir dizi aksiyon planı oluşturdu. Buna nazaran kız çocuklarının yüzde 90’ının şimdi cinsel aktiviteye başlamadan 15 yaşına kadar aşılanmasını öneren DSÖ, aşıların HPV’ye maruz kalmadan evvel uygulandığında en uygun sonucu verdiğini hatırlatıyor.

KANSERE DÖNMEDEN SMEAR TESTİYLE SAPTANIYOR

Serviks yani rahim ağzı kanserinin uzun süren, inatçı yüksek riskli HPV enfeksiyonu sonucu oluştuğunu söyleyen Prof. Dr. Cem Dane, “Bu hastalık smear yahut HPV testleri ile yapılan taramalarda tesadüfen saptanır. Bu nedenle rutin olarak her yıl bir defa smear testi yaptırın, böylelikle rahim ağzında meydana gelen değişimler kansere dönmeden kolay kolay saptanıp tedavi edilebilir” davetinde bulunuyor.

ERKEKLERİ DE AŞILIYORLAR ZİRA…

Kanada, Avustralya üzere ülkelerde rahim ağzı kanserine karşı erkekler de aşılanıyor. Bundaki maksat, erkeği aşılayarak bayana bulaştırma ihtimalini azaltmak. Uzmanlar “Eğer bayanlar da erkekler de cinsel yaşama geçmeden evvel aşılanırsa serviks kanseri dünya üzerinden kaldırabilir” beklentisini taşıyor.

“Serviks kanserine yol açabilen yaklaşık 15 HPV tipi ‘yüksek riskli HPV’ olarak tanımlanır. HPV tip 16 ve 18 pek çok yerde olduğu üzere Türkiye’de de servikal kanserlerle bağlı en sık görülen iki yüksek risk HPV tipidir” diyen Prof. Dr. Cem Dane, HPV aşılarına değinerek şunları söylüyor:

ORTAK HAVUZ, HAMAM, SAUNA VE TUVALETE DİKKAT!

“HPV aşısının 12 yaş sonrasında yapılması uygundur. Bununla birlikte birinci cinsel ömrün başlangıcından evvel aşının tamamlanması koruyuculuğu bakımından değer taşıyor. Ayrıyeten hastalıktan korunmak için havuz, hamam, sauna, tuvaletler üzere ortak kullanım alanlarında hijyenin korunmasına dikkat etmek gerekir. Hastalığın bulaşmasını önlemek emeliyle kişinin ferdi olarak hassasiyet göstermesinin yanı sıra partnerinin de hijyenik kurallara uygun bir hayat sürmesi ve tek eşliliği tercih etmesi değerli.”

KANSEROJEN HALE GELMEDEN AZALTIP YOK ETMEK MÜMKÜN

“HPV aşıları ve öteki tedbirlerle bulaşı engellersek kanser olma riskini azaltırız” diyen Prof.Dr. Alper Can, “Serviks kanseri bilhassa sosyo-ekonomik seviyesi düşük toplumlarda görülüyor. Buna yol açan sebep HPV virüsü olduğundan HPV bulaşını azaltmak ve bedende kanserojen hale gelmeden engellemek, serviks kanserini tüm dünyada azaltıp yok edecektir. Erkeklerin aşılanması da HPV virüsünün bulaşmasını engelleyecektir“ yorumunda bulunuyor.

BÜSBÜTÜN ENGELLEMESE DE KORUYOR! İŞTE O TEKLİFLER

Jinekolojik kanserlerden korunmada birtakım faktörlere dikkat etmek ve tedbirler almak, bu hastalıkları büsbütün engellemese de yarar sağlıyor. Bu bahiste ikazlarda bulunan Prof. Dr. Cem Dane, şunları söylüyor:

“Serviks kanserinde HPV aşılarının yararı tartışmasız. Ayrıyeten sigara kullanımından uzak durulması, B vitaminleri, B (beta) ve folat içerikli diyetler serviks kanser riskini azaltıyor. Nizamlı olarak smear testi yaptırmak rahim ağzı kanserinin erken teşhisi ve tam olarak tedavi edilebilmesine imkan sağlar.

Rahim kanserinin önlenmesinde ise ülkü beden tartısını korumak, çok yağlı besinlerden uzak durmak ve karşılıksız östrojen kullanımından kaçınmak birinci uygulanabilecek önlemler olarak öne çıkıyor.

Yumurtalık kanserinden korunmak için de sigara ve alkol üzere kansere yol açabilen hususlardan uzak durmak, sağlıklı beslenmek, doğum denetim ilaçlarının denetimli biçimde kullanımı öneriliyor.”