İki göl için daha tehlike çanları

Mert İnan – Türkiye’nin kıymetli tabiat varlıklarından biri olan ve Bursa hudutlarında bulunan Uluabat Gölü’ndeki kirlilik sorunu her geçen yıl artıyor. Evsel ve sanayi atıklarıyla kirlenen Mustafakemalpaşa (Kirmastı) Çayı’nın beslediği göl, alg patlaması nedeniyle yeşile döndü. Global iklim değişikliğinin neden olduğu sıcaklık artışı ve kuraklıktan nasibini alan Uluabat Gölü, çok su tüketimi nedeniyle de adeta kuruma tehlikesi altında. Su derinliğinin 1 metrenin altına indiğini ve durumun tasa verici hale dönüştüğünü lisana getiren Gölkıyı Köyü Muhtarı Nevzat Yalçın, gölün geldiği durumu özetledi:

“Bu yıl çok sıcaklık artışı ve kuraklığa bağlı olarak kirlilik önemli artış gösterdi. Gölümüz, evvelden de bu mevsimde yeşile bürünürdü fakat bu sefer durum hakikaten tasa verici. Şimdi toplu balık vefatları olmadı lakin kirlilik ve alg sorunu devam ederse, sudaki canlı ömrü da tehlikeye girer. Hepimizi rahatsız eden koku sorunu da kelam konusu. Neredeyse 4 aydan fazla müddettir gerçek düzgün yağmur düşmüş değil. Gölden çektiğimiz suyu tarlalarda kullanıyoruz lakin kuraklık devam ederse önümüzdeki yıllarda Uluabat’ın suyu tükenir. Geçen yıla kıyasla 1 metre daha fazla su çekildiğini görüyoruz.”

‘ATIKLAR DEŞARJ EDİLİYOR’

Uluabat Köyü Muhtarı Şevket Aşnı da Uluabat Gölü’nün berraklığını kaybettiğini söyleyerek, ellerini yıkadıkları Uluabat’ın son halini anlattı:

“Yakınlardaki birtakım fabrika ve işletmelerden çıkan atıklar itinasız Uluabat’a deşarj ediliyor. Evvelce içme suyunu gölden temin ederken, artık elimizi bile yıkamaz olduk. Gölden ziraî sulama için önemli ölçüde su çekiliyor. Gölü besleyen derelerden pis su geliyor. Susurluk şeker fabrikalarının atık suyu bile göle akıyor. Arıtma tesislerinin olduğu söyleniyor fakat kimi işletmeler 3 gün çalıştırıp sonrasında maliyetten kısmak için arıtmayı kapattığını duyuyoruz. Köylü durumdan rahatsız. Etraf ve Şehircilik Vilayet Müdürlüğü’nden gelip numune alsalar da bu numuneler kirli yerden eğil de gölün daha pak kısımlarından alınıyor.”

‘TÜKENİŞ İNSAN KAYNAKLI’

Bursa Uludağ Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Nurhayat Dalkıran ise Uluabat’a azot ve fosfor girdisinin fazla olduğunu bunun da alglerin çoğalmasına neden olduğunu belirtirken, “Uluabat sığ ve ötrofik bir göl. Su kaynağı azot ve fosforla fazlaca besleniyor. Azot ve fosfor girdisi büsbütün insan kaynaklı. Doğal süreç insan eliyle bozulmuş duruma geldi. Ekosistem bozulunca doğal istikrar de bozuluyor. Marmara Denizi için tahlil neyse Uluabat için de tahlil birebirdir. Bölgedeki artıma tesisleri kimyasal artıma yapıyor halbuki, ileri biyolojik arıtma tesisleri gerekiyor. Tedbir alınmazsa önümüzdeki günlerde toplu balık vefatları bile görülebilir. Bu nedenle nizamlı olarak su kalite ölçümleri yapılarak önemli tedbirler alınması şart” dedi. 

‘SUYU SANAYİ ÇEKİYOR’

Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Bölümü’nden Prof. Dr. Ertuğrul Aksoy, Uluabat Gölü’nün suya en çok muhtaçlık duyduğu yaz periyodunda gölden su çekiminin durdurulması gerektiğini belirterek, risklere dikkat çekti:

“Bölgede Batı OSB dediğimiz dokumacılık ve boya endüstrinin olduğu tesisiler için yılda 14 milyon metreküp su gerektiği gündeme gelmişti. Bu muhtaçlığı karşılamak için de Uluabat’tan su çekildiğini biliyoruz. Zati sığ bir göl olan Uluabat’taki derinlik 1 metrenin altına inmiş durumda. Uluabat Gölüne sanayi ve evsel kirlilik yükü gelmeye devam ediyor. Fosfor ve azot yükünün artması, suyun azalması doğal sistemi bozduğu üzere önemli risk ve kirliliğe neden oluyor.”