Fiyat çiple fırladı

HANİFE BAŞ – Dünyada çip krizi devam ederken, Türkiye’de de üretim etkileniyor. Çip krizine karşı yeni üretim tesislerinin temeli atılırken, krizin gelecek yılın ortalarına kadar süreceği kestirim ediliyor. Bu kriz otomotiv, beyaz eşya, TV ve cep telefonunda da fiyatların artmasına neden oluyor.

Türk Elektronik Sanayicileri Derneği (TESİD) Lideri Yaman Tunaoğlu, çip krizinin dünyada olduğu üzere Türkiye’deki üreticileri de etkilediğini belirterek, “Pandemide teknolojik aygıt kullanımı çok arttı. Beşerler meskenlerde bilgisayar, televizyon, cep telefonu, oyun konsolunu daha çok kullandı ve satın aldı. Araba kullanımı da, beyaz eşyaya da talep arttı. Çip bütün bu alanlarda kullanılıyor. Birinci darboğaz otomotivde hissedildi. Daha sonra başka alanlara yayıldı” dedi.

Ne vakit biter?

Yapay zeka, objelerin interneti üzere teknolojilerin de çip kullanımını artırdığını lisana getiren Tunaoğlu, “Çip tarafı bu talebe yetişemedi. Yatırımı çok maliyetli ve yıllar alıyor. Milyar dolar düzeyinde yatırım gerekiyor. Yeni fabrikaların temeli atıldı lakin kısa vadede tahlil getirilemiyor. Bu sorunun gelecek yıl ortasına kadar süreceği tarafında kestirimler var. Bizim de varsayımımız bu yönde” diye konuştu.

30 kat arttı!

Çip kıtlığı firmaların yeni modellerini etkiliyor. Yaman Tunaoğlu, çip için artık 12 ay sonraya gün verildiğini ve evvelce 3 dolar olan bir çipin fiyatının 90 dolara çıktığını, bunun da yeni modellerin geliştirilmesini etkilediğini kaydetti. Tunaoğlu, kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Haliyle bu durum üretimi aksatıyor. Marjın yüksek olduğu bölümler eseri üretiyor fakat olmayanlar yapamıyor. Otomotiv, beyaz eşya talebe yetişemiyor. Cep telefonu firmaları etkilendi lakin evvelce mutabakat yaptıkları için daha düzgün durumdalar. Yeni modeller daima erteleniyor.”

 Türkiye’de üretim mümkün olur mu?

‘Türkiye’de çip üretim tesisi kurulabilir mi’ sorusuna Yaman Tunaoğlu, şu cevabı veriyor:
“Çok büyük yatırım gerektiriyor. En küçük yatırım 2-3 milyar dolardan başlıyor. Devlet destekleyebilir ancak özel kesim tarafından üstlenilmesi gerekiyor. Burada ölçek değerli. Fizibilite yapılıp başlanabilir. Bölge ülkelere ve dünyaya satılabilir. Yapılamayacak bir şey değil. Savunma sanayi özelinde daha evvel yerli çip tasarımı gündeme gelmişti. TÜBİTAK çalışmalar yapıyor.”

Fiyatlar adeta ikiye katladı

Sunny Elektronik Lideri Adem Atmaca, çip tedariğinde sorunun sürdüğünü belirterek, şunları söyledi: “Çip fiyatları bir orta çok oynaktı biraz daha sabitlendi. En büyük açık otomotiv dalında. TV üreticileri olarak bizler temin edebiliyoruz lakin fiyatları yükseltiyor. Geçen yıla nazaran fiyatlarda yüzde 47’lik artış var. Maliyet artışı yüzde 67 bunu tam yansıtmadık. Bu da talebi düşürdü. Cep telefonu ve beyaz eşyada da misal durum yaşanıyor. Çip krizi fiyatın artıp, talebin azalmasına neden oldu.”

Pekala çip krizi birinci olarak nasıl başladı?

Çip, metal bir levha üzerine yerleştirilen elektronik devreler kümesi. Çabucak her elektronik aygıtta ve araçta yer alıyor. Çok büyük değere sahip. Birinci çip krizi, Kovid-19’un tesiriyle otomotiv bölümünde başladı. Üreticiler beklenmedik talebi karşılamakta zorlandı. Global çapta arz açığı başladı. Çipte üretim ve tasarım farklı alanlar. En büyük üretici Intel. Firma yeni yatırıma da soyundu. İkinci sıradaki Samsung da yeni yatırım açıkladı. Dünyanın en büyük fason üreticisi Taiwan Semiconductor Manufacturing (TSMC). O da yeni yatırım planı açıkladı. Bu yatırımlar fakat birkaç yıl sonra devreye girebilecek.